Yazan:Onur G. HİTİT
(Poecilia reticulata, lebistes reticulatus)
Ailenin en popüler üyesidir. Ülkemizde lepistes ismi ile bilinse de yurt dışında genellikle guppy olarak bilinir.
Anavatanı; Barbados ve Trinida dahil, Orta Amerika'dan Brezilya'ya kadar
tatlı ve sığ sulardır. Buradan çeşitli ülkelere götürülmüş ve
akvaryumlarda üretilmiştir.
En az 20 litrelik bir akvaryumda bakılması gereken lepistesler, 24-28°C
sıcaklıktan hoşlanırlar. Bulundukları akvaryumun suyu berrak olmalıdır.
pH 5,5-8 arasında olmalıdır. bol bitkili akvaryumlardan hoşlanırlar.
Bulundukları akvaryumun su sirkülasyonunun çok şiddetli olmaması daha
iyidir. Tankta düzenli su değişimleri yapmak çok faydalıdır. Haftada 1-2
kes %20-30 civarında su değişimi yapmak gerekir. Akvaryum suyuna 10
litreye 1 çay kaşığı tuz koymak, hastalıklarla mücadelede bir ön
tedbirdir. Ama sofra tuzu yerine kaya tuzu kullanılması tavsiye
edilmektedir.
Lepistes, bir grup balığıdır. Bir tanka en az 4 birey konmalıdır. 1 erkeğe 3 dişi oranında düşünülmelidir.
Erkekleri 3, dişileri 4 cm. kadardır. Erkekleri çok renkli ve ince
yapılıyken dişileri gri/yeşil renkli yada renksiz ve daha dolgundur. Tüm
poeciliidae üyeleri gibi erkeklerin anüs yüzgeci gonopod şekline gelmiş
ve bir üreme organına dönüşmüştür.
Beslenme konusunda sorun yaşatmazlar. Su piresi (daphnia) tubifex,
sivrisinek larvaları gibi canlı yemler ile birlikte su yosunları ve
çeşitli bitkisel besinleri de severek yerler. Ağırlıklı olarak bitkisel
beslenmeleri daha uygun olur. Yiyebilecekleri su yosunlarından
bulamazsanız bir ıspanak yaprağını 10-15 dakika kaynatıp damarlarını ve
sapını aldıktan sonra ince bir şekilde kıyarak lepisteslerinize
verebilirsiniz. İştahla yiyeceklerdir. Ispanak, onların sindirim
sistemlerini de rahatlatır ve kabızlığı önler. Hergün değil, 15-20 günde
bir ıspanak verilmesi faydalı olur.
Üretimi en kolay akvaryum balığıdır. Üremek için özel şartlar
gerektirmezler. Erkekler 2, dişiler 3 aylıkken üremeye hazır hale
gelirse de balığın sağlığı açısından 4-5 aylık olmadan önce erkek ve
dişi balıklar ayrı tanklarda tutulması faydalıdır. Çünkü küçük yaşta
üremeye başladıklarında balığın (dişi balık) vücudunda kalıcı
deformasyonlar oluşabilir.
Üreme olgunluğuna gelmiş erkek balık sürekli dişileri kovalar. Bu yüzden
de dişilerin sayısı erkeklerden fazla olmalıdır. 1 erkeğe en az 3 dişi
düşmelidir. Eğer erkeklerin sayısı dişilerden fazlaysa erkekler
tarafından sürekli kovalanan dişiler çabuk yorulacak, bitkin düşüp
hastalıklara daha kolay yakalanacaktır. Erkek sayısının dişilerden az
olması, sürekli kovalanan dişilere ara sıra dinlenme şansı verir.
Erkek balık dişiyi dölledikten sonra dişi balık bu 6-8 doğum boyunca
erkeğe ihtiyaç duymadan doğum yapabilir. Bu yüzden de bir kez çiftleşen
dişinin, erkek balıkların olmadığı bir akvaryumda 6-8 ay boyunca doğum
yapması ilginç bir gözlem olmaktadır.
Dişi lepistesler ortalama olarak her ay 10-30 arasında yavru verir. İlk
kez doğum yapan bir dişinin yavru sayısı 10-15 kadar iken sonraki
doğumlarda bu sayı artar. Buna karşılık ilk doğan yavrular ileride iri
yapılı bireyler olurlar, sonradan doğanlar ise ilk doğanlara göre daha
minik yapılı olurlar.
Doğum yapmak üzere olan dişi balık, filtrasyonu iyi olan küçük ve
bitkili bir tanka alınabilir. 15 litrelik bir tank bu iş için uygundur.
Akvaryumun bol bitkili olması bu durumda çok faydalıdır. Çünkü
lepistesler genellikle kendi yavrularını yeme eğilimindedirler. Yeni
doğan yavrular içgüdüsel olarak hemen saklanma yerleri ararlar.
Özellikle ince yapraklı su bitkileri yada yüzey bitkileri bu iş için çok
uygundur. Yavru lepistesler bol bitkili akvaryumlarda daha iyi ve hızlı
gelişirler.
Bitki bulamazsanız bunun yerine rafya kullanabilirsiniz.
Kırtasiyecilerden alacağınız rafyayı 1 m. Kesin ve makas yardımıyla
bukleler oluşturup suya koyun. Doğacak yavrular bunun içine
saklanacaklardır. Rafyanın yeşil renkli olması daha doğal bir görünüm
vereceği için balığın kendisini daha rahat hissetmesini sağlayacaktır.
Doğum yapmak üzere olan dişiyi başka bir tanka ayırma imkanı yoksa
piyasada ucuza bulunabilen ve çok çeşitli olan yavruluklar
kullanılabilir.
Yeni doğum yapmış bir dişiyi doğumdan hemen sonra erkek balıkların
arasına salmamalısınız. Dişiler doğum sırasında erkekleri kendilerine
çeken bir madde salgılarlar. Doğum sırasında zaten bitkin düşen dişi
balık, azgın erkekler tarafından hemen kovalanmaya başlarsa dişi balığı
kaybedebilirsiniz. Bu yüzden hiç olmazsa 2-3 gün özel vitamin takviyesi
ile anne balığı ayrı bir yerde beslemeniz faydalı olur. Akvaryum
yeterinde büyük (100 litre ve üzeri) ve bol bitkili ise, erkek balık
sayısı dişi balık sayısının1/4'ü ise bu işlemi daha kısa tutabilirsiniz
yada gerek duymayabilirsiniz.
Yavrular, erişkinlerden ayrı tutulmalıdır yoksa onlara yem olabilirler.
1-1,5 aylık olunca erişkin lepisteslerin yanına konabilirler. 1-2 cm.
boyuna ulaşan genç lepistes, büyük lepistesler tarafından avlanamayacak
kadar büyüktürler. Yavrular yeni çıkmış artemia larvaları ile
beslenmelidirler. Artemia konusundan ve bu yemin nasıl hazırlandığından
daha önceki konularda bahsedilmişti. İlk 1 aydan sonra her türlü kuru
yemi ve yiyebilecekleri diğer yemleri genç lepisteslere verebilirsiniz.
Lepistesler, yakın akrabası olan bazı balık türleri ile çiftleşebilir ve
bu çiftleşmelerden yavru alınabilir. Yakın akrabaları; gambusya, moli,
velifera gibi balıklardır.
Hangi balıklarla bir arada beslenebilir? Moli, velifera, plati,
kılıçkuyruk gibi poeciliidae üyeleri lepistesler için uygun
arkadaşlardır. Neon tetra, zebra balığı, corydoras türleri, otocinclus,
ancistrus, scalare ve labirent balıklarının sakin türleriyle bir arada
bakılabilirler. Tank çok büyükse (250 litre ve üzeri) küçük ve sakin
çiklit türleri ile beraber de bakılabilirler.
Hangi balıklarla bir arada olmamalıdırlar? Clown loach, tetrazon gibi
kuyruk kemirici balıklar özellikle erkek lepisteslerin kuyruklarını
yerler. Bu yüzden bunlarla aynı akvaryumda bulunmamalıdırlar. Aynı
şekilde istisnaları olsa da japon balıklarıyla da aynı akvaryumda
bulunmaları sakıncalıdır. Japon balıklarının cüsseleri lepisteslerden
çok daha büyük olmasına rağmen, gösterişli yüzgeç ve kuyrukları
lepistesler tarafından didiklenebilir. Bunların dışında küçük balıklarla
beslenen saldırgan balıklarla -akvaryum ne kadar büyük olursa olsun-
bir arada kesinlikle bulundurulmamalıdır.
Lepistes, dayanıklı bir balık sayılır. Çoğunlukla, akvaryum hobisine
yeni başlayanlarca tercih edilir. Bakımı kolay olsa da burada önemli bir
konuya değinmekte fayda var: Yurdumuzdaki yerli üretim lepisteslerde
özellikle son yıllarda sıklıkla sağlık problemleri çıkmaktadır. Bu
sorunların başlıca sebebi gen bozulması olabilir. Bu sebeple
akvaryumdaki lepisteslerin arasına ara sıra akvaryumdakilerle kan bağı
olmayan lepisteslerin salınması, gen çeşitliliğini artırmak anlamında
faydalı sonuçlar verebilir. Sürekli kendi aralarında çiftleşen lepistes
kolonisinde, sonraki jenerasyonlarda gen bozulmaları, renk kaybı,
bağışıklık sisteminin zayıflamasına bağlı olarak hastalanma riski gibi
durumla görülebilir.
Seçici üretim yöntemleri ile birbirinden güzel lepistes ırkları
üretilmiştir. Doğal örneklerinin soluk gri/yeşil renklerine karşılık,
rengarenk ve çeşitli kuyruk-yüzgeç formlarına sahip çok gösterişli
ırklar üretilmiştir. Bunlardan başlıcaları; tuxedo, lirkuyruk, king,
albino, çim, mozaik ırklarıdır. Bu ırkların birbirleri ile
melezleşmesinde de sayısız varyete oluşturulmuştur. Sizler de kendi
akvaryumunuzda değişik ırklardan lepistesleri melezleştirip değişik
lepistes örnekleri elde edebilirsiniz. Albino lepistesler, diğer albino
canlılar gibi bembeyaz değildir; pembe ve sarının açık tonları
halindedir.
Kaydol:
Kayıt Yorumları (Atom)
0 yorum: