akvaryumdan

Her balıkla tanışmamız bir vesile ile olur. Benim, Tangankiya’nın en güzel türlerinden biri olan Ventralis ile tanışmam ise, akvaryum hobisinin üstadlarından biri olan Ayhan Çörek’in “Cichlid, Malawi, Tanganyika, Viktorya ve Africa Cichilidleri” adlı kitabı vesilesiyle oldu. Kitabın Tanganyika Gölü balıklarına ayrılan bölümü, çok güzel bir Ventralis fotoğrafı ile başlar. Karşılıklı iki sayfaya bir poster boyutunda basılmış olan Ventralis fotoğrafı, ilk gördüğüm anda beni büyülemeye yetmişti. Göğsünden çıkan iki Ventralis yüzgeç ve ucunda iki ışıltılı nokta.
Malawi türleri beslediğim o dönemler, akvaryum sevdasını, balıkların ölmesi ile onların sağlıklı yaşamasını sağlamak arasında meşakketli bir denge sandığımdan, uzun bir süre bu balığı alıp akvaryumuma koymaya cesaret edememiştim. Çünkü o yıllarda, bir şekilde beceriyor ve balıklarımın beyaz benekle iç parazit hastalıkları arasında telef olmasına neden oluyordum.
Frontosa konusunda iyi kötü başarılı sayılabilecek bir deneyimimin oluşması ve başka bazı Tanganyika türlerini de yavruluklarından itibaren sağlıklı bir biçimde büyütmeyi öğrendikten sonra, bu balığı alıp akvaryumuma koymaya gözüm kesmeye başladı.
Kendisinden ilk damızlık Frontosalarımı aldığım, hobi kökenli bir üretici arkadaş o aralar, bir akvaryumcu ile birlikte çalışmaya başlamıştı ve sağlıklı balık almak için güvenilir birinden almak gerektiğini öğrendiğim için, bir gün yine balık almak amacıyla, uzun yol tepip, onun çalıştığı akvaryumcunun yolunu tuttum. O aralar aklımda Furcifer Kigoma almak vardı. Ancak o anda, orada Ventralislere denk geldim. Ve ondan, Furciferlerle birlikte 7 tane genç Ventralis Bright Blue aldım. O döneme kadar, çeşitli sitelerden ve kaynaklardan balıkla ilgili epey şey okumuştum. Balıkları getirip akvaryumuma koyduktan sonra, yeniden Ventralis konusunda derli toplu bir okumaya giriştim.
Burada yaklaşık 1 yıllık Ventralis deneyimlerimi, onlar hakkında okuyup, gözlemlediklerimle birlikte anlatmaya çalışırken, genel bilgiler dışında kalan, gözleme dayalı bilgileri Ventralis Bright Blue üzerinden vereceğim. Çünkü besleyip, doğrudan gözlemleme olanağı bulduğum tek tür henüz onlar.

Gerekli koşullar

Tanganyika Gölü’nün dalgasız ve kayalık bölgelerinde yaşayan Ventralisler, genel olarak otçul beslenirler. Ancak ben onları tuttuğum karma akvaryumda, Tetra Bits gibi yemler de verdim. Hatta zaman zaman Karides de verdiğim oldu. İştahla yediler ve herhangi bir sorunla da karşılaşmadım. Ne var ki, bu türün otçul beslendiği söylenir ve diyet konusunda verdiğim bu bilgilerin de bu genel kurala, ek olarak, arada verilebilecek yemler biçiminde kabul edilmesi yerinde olur.
Başka birçok Cichilid türü gibi 26 derece ısıda rahat ve mutlu yaşayabilen Ventralisleri ben 24 ve 28 derecelerdeki ısı aralıklarında da besledim. Bir sorun yaşamadım. Bunu da, minimüm ve maksimum ısı aralığı bakımından belki bir fikir oluşturabileceğini düşünerek yazıyorum. Onlar için önerilen pH ise 8,5-9.1. Bu arada ben onları genel olarak 8 pH’ta tutuyorum. Ve şu ana kadar bir sorun yaşamadım.
Deneyimli yetiştiriciler, Ventralisler için 1.5 metre ve üstü akvaryumları öneriyorlar. Ben, Frontosaların bulunduğu 500 litrelik akvaryumda da onları besledim, ancak şimdi 120 cm uzunluğunda ve 320 litre kapasitede bir akvaryumda bakmaktayım.
Ventralisler için önerilen kum ise ince olanlardır. Onlar bu kumları sindirim amacıyla da kullanırlar.

Cinsiyet ayrımı

Ventralislerde dişi ile erkeği ayırmaya yardımcı olacak göstergeler ise, şöyle sıralanabilir. Erkeklerin göğsünde çıkan Ventral yüzgeçlerin ucunda sarımtırak 2 adet yumru dikkati çeker. Bunlar dişilerde yoktur. Ayrıca erkeklerin alt yüzgeci daha sivri ve köşeli iken, dişilerinki, daha yuvarlakımsıdır. Bir başka gösterge ise, erkeklerin renklerinin daha parlak, dişilerinkinin ise daha mat olmasıdır. Bu galiba, Lepisteslerden başlayarak birçok balık türünün kaderi oluyor.
Ancak cinsiyet ayrımı bakımından şunun da altını çizmekte fayda var. Büyük bir akvaryumda genç Ventralisler arasından dişi ve erkek seçmeye çalışırken, bu renk farklılığı ölçüsü sizi yanıltabilir. Çünkü Ventralislerde çoğu zaman, akvaryumun en baskın olan erkeği renklerini bütün parlaklığı ve canlılığı ile yansıtırken, diğer erkekler arasında ise ancak baskınlık sıralamasında ondan sonra gelen erkek renklerinin canlılığını biraz belli eder. Diğer erkeklerin dişilerle ayırt edilmesi epey zordur. Örneğin ben, balıkları güvendiğim bir arkadaştan almama rağmen erkek oranı, onun tahmininden fazla çıktı. Ve ben de, akvaryumdaki balık sayısını azaltmak için 1 erkek ve 1 dişi Ventralis’i başka bir arkadaşa verdikten sonra, akvaryumda kalan 4 balıktan sadece birinin erkek olduğunu düşünürken, erkek sayısının iki olduğunu fark ettim. Çünkü baskın erkek gittikten sonra, baskınlık açısından bir altındaki erkek, renklerini bütün canlılığı ile ortaya çıkarırken, diğer bir balıkta, bu balığın önceki durumuna, yani “ikinci kral” pozisyonuna geldi. O ana kadar gözümden kaçan bir durum olarak, Ventralis yüzgeçlerinin geriye kalan 2 dişi balıktan farklı olduğunu gördükten sonra artık onun da erkek olduğuna emin oldum.
Ventralislerde dişi ile erkek arasında renk canlılığı farkı, Furciferlere çok benzer. Hatta uzaktan bakan biri, dişi Furcifer ile dişi Ventralis’i birbirine karıştırabilir. Elbette bu söylediğim deneyimli yetiştiriciler açısından geçerli değil.

Üreme

Ventralis’in göğsünden çıkan Ventral yüzgeçlerin sonunda 2 adet sarı yumru bulunmaktadır.Bu yumrular dişinin ürettiği yumurtaların birebir kopyasıdır.Üreme zamanında erkekler bu sahte yumurtaları kumda gezdirirken sperm bırakır ve dişi bunları yumurta sanıp almaya kalktığında daha önceden ağzında tuttuğu yumurtalar döllenmiş olur. Ventralisler eşleşmek için krater açarlar. Ancak bu, Furciferlerin görülmeye değer büyüklükteki kraterleri ile kıyaslandığında epey küçüktür.
Üretilmeleri bakımından dikkat edilmeleri gereken en önemli nokta ise, onlara gerekli akvaryum koşullarını sağlamaktır. Ben onları şu ana kadar, evimdeki akvaryum sayısının potansiyeli nedeniyle hep karma akvaryumlarda tuttum. Frontosa, Furcifer, Maymun Kafa, Calvus gibi balıklarla.
Onlardan yavru alma heyecanını tadmak isteyen arkadaşlara ise böyle yapmamalarını öneririm. Ventralisler eşleşmeyi kalabalık bir karma akvaryumda da gerçekleştirebiliyorlar. Ancak böylesi bir akvaryum dişilerin o yavruları uzun süre ağızlarında taşımalarına engel oluyor. Örneğin şu ana kadar, damızlık dişi Ventralislerimden birisi ağzına iki kez yumurta aldı, ancak en fazla üç gün tutabildi. Bunun 3 nedeni olduğunu sanıyorum. Bir tanesi kalabalık akvaryum koşullarının onların, bu süreci gerekli rahatlıkta yaşamalarını engellemesi. İkincisi erkek sayısının dişiden fazla olması ve erkeklerin hamile dişiyi sıkıştırmaya devam etmeleri. Üçüncüsü ise, çok hareketli bir tür olan Ventralisleri yeme karşı olan zaafları. Eğer dişi Ventralisiniz ağzına yumurta almışsa, ya ilk iki üç gün o akvaryuma yem vermeyip bekleyeceksiniz, ya da damızlık dişiniz ağzındaki yumurtaları atmış ise, yeniden ağzına yumurta almasını ve tıpkı Tropheus türlerinde olduğu gibi, dişiliniz yumurta tutmayı öğrenmesini bekleyeceksiniz. Bunu başarmanın kanımca en önemli yollarından birisi, onlara çok sevdikleri ve istediklerinde saklanabilecekleri bol kayalıklı bir akvaryum sunmak, diğeri de, onları olabildiğince kendi türleri ile tek başlarına ve dişi oranı erkek oranında daha fazla olabilecek bir biçimde tutmak. Örneğin 2 erkeğe 5 dişi iyi bir orandır. Ama 2 erkeğe 3 dişi sıkıntılı, 2 erkeğe 2 dişi ise sorunlu bir orandır.
Tanganyika’nın bu güzel türleriyle ilgili vurgulanması gereken önemli ayrıntılardan birisi de, onları seyretmek için, güneşin ilk doğduğu saatleri seçmektir. Erkekler o saatlerde renklerini bütün canlılıkları ile sergilerler ve eğer cinsel bakımdan da erişkinlerse dişileri çevrelerin çevrelerinde dönüp, onları eşleşme ikna etmeye çalışırlar.
Ayrıca Ventralisler benim deneyimlerime göre, karma akvaryumlarda başka türlere yem olmamayı başarabilen ve başka türleri avlama eğilimi de olmayan bir türdür. Örneğin büyük akvaryumumda erkek Calvusum, damızlık dişi Furciferlerimden birini, “boynundan” yaralamıştı ve balığı Tanganyika’nın leş yiyicileri olarak anılan Frontosalarıma yemeleri için adeta sunmuştu. Onu o halde Frontosaların arasında zor çıkardığımı hatırlıyorum. Ama 1 yıldır, damızlık Frontosa ve Calvusların yanında tuttuğum Ventalislerden şu ana kadar tek bir kayıp bile vermedi.
Bu arada, şunu da belirtmeliyim ki, benim onları karma akvaryumda tutmam, elimdeki türlerin fazlalığı, büyük boy akvaryumlarımın ise sınırlığından kaynaklanıyor.
Kısa bir süre sonra, onlara “gün yüzü göstermek” için büyük bir akvaryumda tek başlarına tutacağım.

Çeşitli Ventralis türlerinin bulunduğu bir link:

http://russutslersfish.com/featherfin_gallery.html

Literatürde bilinen ve anılan Ventralis türleri:

Ophthalmotilapia ventralis
Ophthalmotilapia ventralis "bright blue"
Ophthalmotilapia ventralis "Chaitika"
Ophthalmotilapia ventralis "Chimba"
Ophthalmotilapia ventralis "Kalambo"
Ophthalmotilapia ventralis "Kapampa"
Ophthalmotilapia ventralis "Kipili"
Ophthalmotilapia ventralis "Kitumba"
Ophthalmotilapia ventralis "Malasa"
Ophthalmotilapia ventralis "Moliro"
Ophthalmotilapia ventralis "Mpimbwe"
Ophthalmotilapia ventralis "Nkove"
Ophthalmotilapia ventralis "orange cap"
Ophthalmotilapia ventralis "Sumbu"
Ophthalmotilapia ventralis "Tembwe"
Ophthalmotilapia ventralis "Zongwe"

Üstteki ilk iki fotoğrafta yer alan Ventralisler erkek, alttaki ise dişidir. Bana ait olan bu fotoğraflar, akvaryumforum yönetiminden izinsiz kullanılamaz.